Geschiedenis
Tijdens de industriële revolutie in de 19e eeuw in Europa was er een grote vraag naar steenkool. Met name in Wallonië groeide de staal- en machine-industrie. Hasard Cheratte werd gebouwd. Veel Vlamingen en Nederlanders uit Limburg verhuisden naar deze streek en kwamen te wonen in de provincie Luik. De eerste schachten werden in 1848 gegraven. Ze waren 170 en 250 meter diep. Later werden er nog twee andere schachten gegraven. In het hoofdgebouw is een schacht te vinden, twee in de omliggende omgeving en één op de heuvels. De diepste schacht die gegraven werd was maar liefst 480 meter diep. Hasard Cheratte was in de 19e eeuw één van de modernste mijnen. Onder de grond werd gebruik gemaakt van elektriciteit, er was uitrusting voor brandbestrijding, stoommachines en pompen voor ontwatering.
Nadat de Maas in 1877 overstroomde, kwam het water in de schachten terecht waar de mensen aan het werk waren. Hierbij vonden veel arbeiders de dood en werd de mijn tijdelijk gesloten. De mijn werd in 1907 weer geopend toen de mijn een nieuwe eigenaar kreeg. Hasard Cheratte werd flink uitgebreid. Er werden extra wasruimtes en een gebouwd voor de administratie gebouwd. De twee andere schachten werden gegraven, er werd een Malakoff toren gebouwd en Schacht nummer 1 werd voorzien van een liftkooi dat aangedreven werd met twee gelijkstroom motoren. Dit was de eerste elektrisch bestuurbare liftschacht in heel België.
De productie van steenkool werd tussen 1920 en 1930 verhoogd. Dit was een gevolg van de aanleg van een spoorlijn en de drukker wordende haven. Gedurende deze periode werkten ruim 1500 mensen in de kolenmijn. Er werd niet ver van de fabriek een wijk gebouwd waar de mijnwerkers met hun families konden wonen. Veel van deze vakwerkhuizen zijn nog altijd te zien. In de jaren ’60 werd er ruim 1000 ton steenkool naar boven gebracht. Maar de mijn verouderde langzamerhand. Tot aan 1962 werd er zelfs nog gebruik gemaakt van paarden onder de grond. De vraag naar steenkool liep drastisch af in de jaren ’70. Er werd geen winst meer gemaakt, terwijl de kosten alsmaar hoger werden. Hasard Cheratte was inmiddels zo verouderd en er werden reeds alternatieve brandstoffen gebruikt zoals gas en olie. Steeds meer medewerkers verlieten de mijn. In 1974 werkten nog maar 960 mensen in de mijn, drie jaar later waren het er nog maar 590. Hoewel er nog ruim 50 jaar aan steenkool onder de grond lag, werd de mijn in 1977 voorgoed gesloten. Hiermee kwam er een einde aan een lange periode van steenkoolwinning die op 26 december 1848 begon.
Ons bezoek
Hoofdstuk 1: Onze eerste vuurdoop op gebied van Urban-Exploring.
Jarenlang hebben we het er al eens over gehad. Het bezoeken van verlaten gebouwen en fabrieken waar we foto’s kunnen maken. Met name het avontuur en de spanning van het betreden van verlaten gebouwen spreekt ons aan. Tijd om woorden om te zetten in daden, besluiten we in december 2016. Maar hoe ga je aan de slag als je nog totaal geen ervaring hebt? Misschien beginnen bij een gemakkelijke locatie, zoals het oude stadion van FC Wageningen? Ja, dat gaan we doen. Onderzoekt op internet volgt. Tot we stuitten op een begrip in de Urbex-scéne: Hasard Cheratte. Een oude kolenmijn in Visé. Een stuk groter en spannender dan een verlaten stadion toch? We gaan ons verder verdiepen en ontdekken als snel een goede route om deze fabriek te bezoeken. We moeten snel zijn, want er zijn al saneringswerkzaamheden aan de gang. Weldra zal deze locatie niet meer zo toegankelijk zijn als voorheen.
Vroeg in de ochtend gaan we op pad. Camera’s opgeladen, een paar extra schoenen in de achterbak, een deurklink voor de zekerheid, een zaklampje en natuurlijk onze camera’s. We parkeren onze auto op een veilige afstand dat we niet te veel opvallen en gaan te voet een stuk verder. In een woonwijk slaan we af en lopen we verder op een bospad. Hier is het zoeken naar de juiste ‘afslag’ naar de fabriek. Het is een enorme afdaling, het is stijl en glad. We vinden ergens een stuk touw, waar we ons voorzichtig naar beneden laten glijden. Hoe we straks weer naar boven komen is een probleem voor later. Ineens staan we tussen de oude gebouwen van Hasard Cheratte. Op het terrein staan de graafmachines al, ze zijn dus duidelijk al bezig met de saneringen. We zijn op tijd.
Tijd om de camera’s erbij te pakken en onze eerste Urbex-foto’s te schieten. We zien de oude schachten waar de rails van de mijnkarretjes naartoe leiden, maar de schachten zijn hermetisch dicht gemaakt. Er schijnt nog een opening te zijn ergens, maar deze kunnen wij niet vinden. In plaats daarvan betreden we het hoofdgebouw. Deze heeft behoorlijk wat etages, dus er zijn volop ruimtes om te bezichtigen. We zien hier de elektrische liften, waar Hasard Cheratte de eerste mee was. Duiven hebben hier hun onderkomen gevonden en lijken de nieuwe vaste bewoners te zijn. Onheilspellender zijn de ruimtes met de kluisjes en de douches. Her en der liggen nog oude spullen van vroeger, zoals schoenen, maskers en helmen. Op de muren is overal graffiti gespoten wat de sfeer spannender maakt. Vanuit de ramen kijken we direct in de tuinen van de woonhuizen die pal aan de fabriek gelegen zijn. Voorzichtigheid is dus geboden, dus we bukken voor de ramen en verkennen de hogere etages.
Geheel bovenin het hoofdgebouw zien we de mechanismes van de liften. Een mooie locatie voor wat fraaie detailfoto’s. Daarna verkennen we enkele andere gebouwen. Er zijn enorm veel ruimtes met kluisjes en douches. Het is ons allang duidelijk dat hier duizenden mensen moeten hebben gewerkt. Vervolgens komen we aan bij de hoofdentree van de mijn. Hier heeft de natuur de plek weer opgeslokt. Tussen het beton groeien planten en struiken. Merkwaardig is toch de hoeveelheid spullen die je hier nog rond ziet slingeren. Het lijkt wel alsof de medewerkers van de mijn in allerijl vertrokken zijn. We zien zelfs oude notitieboeken die dateren van de jaren ’70. Interessant om door te bladeren. Maar ook de hoeveelheid kleding en schoenen die je hier nog ziet liggen zijn merkwaardig. We zijn nu pal aan de hoofdstraat en horen auto’s voorbij rijden en mensen langslopen. En het wordt wat drukker.
Wellicht tijd om te vertrekken. Inmiddels dwalen we al enkele uren rond op het terrein. Tijd voor een overzichtsfoto van de buitenzijde. Wanneer ik mijn camera instel hoor ik ineens mensen praten en ze zijn ergens op het terrein. De schrik slaat direct toe, maar al snel zie ik de mensen in het hoofdgebouw gewapend met camera’s. Dit zijn gelukkig andere mensen due aan Urban-Exploring doen. We maken even een praatje en delen onze ervaringen. Wij krijgen nog enkele tips mee en verlaten Hasard Cheratte weer via dezelfde weg als dat we gekomen zijn. We hebben onze eerste vuurdoop overleefd zonder kleerscheuren. En het was gaaf!
